قرن چهارم آغاز جنبش علمی شیعه

کانون پژوهشی افق برتر حوزه علمیه فاطمه الزهرا(سلام الله علیها) بم نشست علمی پژوهشی با موضوع “جنبش علمی و نقش علمای قرن چهارم در تولید علم” با حضور استادحجة الاسلام والمسلمین حاج آقا خواجویی و طلاب ، اساتید در تاریخ 27/9/1399 به مناسبت هفته پژوهش در فضای مجازی برگزار نمود.

در ابتدای نشست حجه الاسلام خواجویی گفت: پویایی و حیات در گرو داشتن پویایی علم است. قرن چهارم جنبش علمی وسیعی در جهان تشیع واقع شد.در قرن چهارم حکومت شیعی آل بویه سرکار آمد و حمایت خوبی از شیعیان و به خصوص عالمان دینی کردند علما در آن زمان از فرصت استفاده کردند و سنگ تمام گذاشتند و خدمات علمی زیادی به جامعه انجام دادند به طوری که تا امروز جوابگوی جامعه شیعی بوده است.

ایشان ادامه داد: در زمان شیخ مفید نقلی گری و اخباری گری کنار رفت و مباحث عقلی و استدلالی بابی از علم ایجاد کرد و تحولی عظیم در علم بنا شد و پایه ها و بناهای عظیم علمی  که در قرن چهارم و پنجم صورت گرفت تا به امروز جوابگوی جامعه شیعی بوده است.

مدیر حوزه علمیه سفیران بیان داشت : یکی از اقدامات علمی  که علما در قرن چهارم انجام دادند، پایه گذاری علم اصول و استفاده از عقل به عنوان یک منبع برای بدست آوردن علوم بود. دومین اقدام علما در باز شدن مرزهای علم، ایجاد مکتب ها و کانون ها برای بحث و بررسی و همچنین تاسیس حوزه ها بود. سومین اقدام و جنبش علمی علما در قرن چهارم، تألیف کتاب های گرانبها و مرجع که امروزه هم از آن ها به عنوان مرجع استفاده می شود و همچنین ایجاد کتابخانه ها و بوجود آوردن زمینه برای تحصیل علم آموزای در این قرن فراهم شد. چهارمین اقدام علما در قرن چهارم تربیت شاگردان ممتاز و برجسته که هر کدام یک وزنه سنگین برای جامعه شیعه بودند.

حجة الاسلام و المسلمین خواجویی افزود: شیخ مفید با پایه گذاری و نوآوری در علم کلام و اصول فقه راه استدلال نزد شیعیان را باز کرد و کلام شیعه را سرو سامان داد و نظم خاصی به علم بخشید و شاگردنش همچون سید مرتضی این پایه گذاری و توسعه در علم را ادامه دادند و علم اصول رواج خوبی پیدا کرد، در زمان شیخ مفید کتاب های اصولی نوشتند .  همچنین شیخ مفید اقدام مهم دیگری که برای تحول علم انجام داد، ایجاد مکتب علمی در عراق بود و سید رضی شاگرد شیخ مفید مدرسه ای تأسیس کرد و آن را دارالعلم نامید.

ایشان در ادامه اظهار داشت: شیخ طوسی در سال 448 هجری حوزه علمیه نجف را تأسیس کرد که تا به امروز اقتدار خودش را حفظ کرده ودر آن زمان 300 مجتهد تربیت کرد، این مکتب ها و حوزه ها در ایجاد جنبش علمی بسیار موثر بود. شیخ مفید شاگردانی برجسته و ممتاز همچون سید رضی سید مرتضی و شیخ طوسی تربیت کرد، که تحولات عظیمی ایجاد کردند. و کتب اربعه در این زمان تألیف شدند.