چکیده
وکالت به معنای لغوی در زمان پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) وجود داشت؛ برای نمونه پیامبر(صلی الله علیه وآله) کسانی را مأمور جمع آوری زکات می کرد که این نوعی وکالت از طرف پیامبر(صلی الله علیه وآله) بود. نیابت و وکالت عامه به صورت تشکیلاتی غیرمنظم و غیرمنسجم و بدون رهبری واحد در طی تاریخ مدید غیبت کبری وجود داشته و دارد؛که به آن (ولایت فقیه) و ( نیابت عامه) می گویند. سازمان وکالت توسط امام صادق (علیه السلام ) تأسیس شد و با شروع غیبت کبری امام عصر(عج الله تعالی فرجه الشریف) منحل گردید.از دیرباز اهتمام به ثبت اخبار مربوط به وکلای ائمه علیهم السلام در میان راویان شیعی وجود داشته است.گرچه تمامی این کتاب ها و نوشته ها موجود نیست.از جمله مواردی که موجود هستندکتاب رجال کشی ،رجال طوسی،رجال نجاشی،الفهرست شیخ طوسی، مناقب آل ابی طالب از محمدبن شهر آشوب مازندرانی،الخرائج و الجرائح از قطب الدین راوندی،کتاب غیبت شیخ طوسی،کافی از محمدبن یعقوب کلینی .
تحقیقات انجام گرفته در این موضوع :امام کاظم( علیه السلام )و سازمان وکالت از محمدرضاجباری بهار92
بررسی تطبیقی سازمان دعوت عباسیان و سازمان وکالت امامیه از محمدرضا جباری و محمدکاظم ملبوبی پاییز89
روش استفاده شده در این تحقیق نقلی و تاریخی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است.
در مجموع ،تشکیل سازمان وکالت از سوی ائمه (علیهم السلام ) مثمر ثمراتی بزرگ برای شیعیان ،و تأمین کننده اهداف ائمه( علیهم السلام ) از پی ریزی این تشکیلات بود.گرچه در این میان،خطراتی را نیز برای ائمه (علیهم السلام )و به خصوص وکلای آنان به دنبال داشت و در این راه برخی از وکلا به اتهام وکالت ائمه (علیهم السلام ) دستگیر و محبوس و شکنجه و حتی اعدام شدند.توجه به عملکرد این سازمان،سهم عمده ای در شناخت صحیح سیره عملی معصومینعلیهم السلام در عصر دوم امامت (عصرامام صادق( علیه السلام) تا پایان زمان غیبت صغری) دارد و به خصوص،در تبیین کیفیت رهبری شیعه در عصر غیبت صغری بسیار مؤثر است. علاوه بر آن که در پرتو آن می توان نقش ولایت و رهبری فقها در عصر غیبت کبری را تبیین کرد؛ چرا که این نقش در واقع استمرار همان سازمان وکالت در عصرحضور و زمان غیبت صغری است.
کلیدواژه ها:سازمان،وکالت،غیبت،سفیر،باب